مقایسه اثر بخشی آموزش یاد آوری خاص، باز گویی روانشناختی، نوشتن برای بهبودی و درمان شناختی-رفتاری برعلایم اختلال استرس پس از سانحه و خلق نوجوانان داغدیده افغانستان

این تحقیق از نوع تحقیقات کارآزمایی بالینی با گروه کنترل است. هدف از این مطالعه بررسی و مقایسه اثر بخشی آموزش یاد آوری خاص، باز گویی روانشناختی، نوشتن برای بهبودی و درمان شناختی-رفتاری بر علایم استرس پس از سانحه (ptsd) و خلق در نوجوانان داغدیده شهر کابل بود. بدین منظور از بین پرورشگاه های شهر کابل یک پرورشگاه انتخاب گردید و پس از فراخوان عمومی و انجام تست غربال گری و مصاحبه بالینی ساختار یافته، نوجوانانی که ملاک های اختلال استرس پس از سانحه را داشتند به طور تصادفی درگروه های آزمایشی آموزش ِیاد آوری خاص، درمان شناختی- رفتاری، بازگویی روانشناختی و نوشتن برای بهبودی (در هرگروه آزمایشی 8 نفر) و کنترل (8 نفر) قرار گرفتند. هر یک از گروه ها در قبل از مداخله و بلا فاصله بعد از آن و دو و نیم ماه پس از مداخله توسط پرسشنامه تأثیر حوادث تجدید نظر شده-13 (ies-r-13) و پرسشنامه خلق و احساس (mfq) مورد ارزیابی قرار گرفتند. گروه های آزمایشی بازگویی روانشناختی و نوشتن برای بهبودی هر کدام سه جلسه و گروه های آزمایشی درمان شناختی- رفتاری و آموزش یاد آوری خاص پنج جلسه مداخله درمانی را دریافت داشتند. اطلاعات بدست آمده از گروه ها توسط نرم افزار spss-19 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج آزمون مانکوا و آزمون تعقیبی نشان داد که از بین گروه های آزمایشی، تفاوت معنی داری بین گروه های آزمایشی یاد آوری خاص و درمان شناختی -رفتاری با گروه کنترل در نمرات کلی ptsd و خلق در مرحله ی پس آزمون وجود داشت. در مداخلات بازگویی روانشناختی و نوشتن برای بهبودی بر متغیرهای وابسته تأثیر معنی داری در مرحله ی پس آزمون و پیگیری بدست نیامد. در مرحله ی پیگیری در علایم کلی ptsd و خلق فقط گروه شناختی- رفتاری با گروه کنترل تفاوت معنی داری داشت. البته در آزمون آنکوا تفاوت معنی داری بین گروه آموزش یادآوری خاص و کنترل وجود داشت. از آزمون d کوهن به منظور مقایسه بین گروه های آزمایشی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج این آزمون نشان داد که در کل گروه آزمایشی آموزش یادآوری خاص و درمان شناختی- رفتاری میزان اثر بیشتری بر علایم ptsd و خلق نسبت به گروه های آزمایشی نوشتن برای بهبودی و بازگویی روانشناختی دارد. در کل نتایج نشان گر برتری اثر آموزش یادآوری خاص و درمان شناختی- رفتاری نسبت به مداخله ی بازگویی روانشناختی و نوشتن برای بهبودی بر متغیر ptsdو خلق بود. می توان نتیجه گرفت که مداخلات آموزش یادآوری خاص و درمان شناختی - رفتاری بر متغیرهای علایم کلی ptsd، و خلق نوجوانان داغدیده افغانستان موثر بوده و از آنها می توان در مراکز درمانی جهت کاهش علایم اختلال استرس پس از سانحه و افزایش خلق آنان استفاده کرد.